Geschreven door bestuurslid Suzan van Velthoven

Voor even net zo zijn als Bibi

Vorige week kondigden Bibi Breijman en Waylon aan weer in verwachting te zijn. Bibi was toen pas zes weken zwanger. Meestal wordt er langer gewacht met dit soort nieuws naar buiten te brengen. Maar in haar geval had het mogelijk te maken met de zwangerschapsaandoening waar ze ook al tijdens haar eerdere zwangerschappen mee te maken kreeg. Enkele duizenden vrouwen in Nederland zitten net als Bibi Breijman, niet op een roze wolk tijdens hun zwangerschap. En waarom dan niet? Vanwege Hyperemesis Gravidarum ofwel HG. Ik weet het, het klinkt als een Harry Potter spreuk, maar dat is het helaas niet. Als je de term letterlijk zou vertalen, moet je denken aan een extreme vorm van zwangerschapsmisselijkheid en/of overgeven. Dus geen ochtendmisselijkheidje, maar echt een potentieel levensbedreigende aandoening.

 Wat een hel…

15 en 12 jaar geleden heb ik tijdens de zwangerschappen van mijn kinderen HG gehad. En twee weken geleden, niet zwanger maar wel ziek, had ik weer Hyperemesis. Onze zoon was de eerste in huis met koorts en toen ik de dag erna ook aan de beurt was, wist ik: opletten geblazen! Preventief aan de vitaminepillen, extra fruit en ORS. Na 2 dagen was de koorts bij mij al weer weg, maar… het spugen en de alomvattende misselijkheid waren toen pas net begonnen.

Hoe kan dat nou?

Op het moment dat je HG hebt tijdens je zwangerschap, maak je het stofje GDF15 in grote hoeveelheden aan. En dat maakt je extreem misselijk. Even voor het idee: iemand die kanker heeft en chemo krijgt, is daar vaak heel misselijk door. Die maakt namelijk ook extra veel GDF15 aan. Bij iemand die HG doormaakt, ligt de waarde van GDF15 echter vele malen hoger. De GDF15 receptor is bij vrouwen die ooit een keer HG hebben gehad, vaak blijvend overgevoelig voor deze stof. Met als resultaat dat in mijn geval bij elk virusje dat me ziek maakt, ook weer het misselijke gevoel de kop op steekt, net als het vele spugen. En dat is mooi ruk, want ook al ben ik dan dus overduidelijk niet zwanger, ik voelde me twee weken terug net zo ziek, zwak en misselijk als toen ik dat wel was. Dus ja, ik voelde me echt even net als Bibi (minus dat prachtige lijf natuurlijk…).

Reflex

Mijn man zei ooit eens uit wanhoop tegen me: stop nu eens gewoon met spugen. Tja, leuk bedacht, maar niet zo gemakkelijk uitgevoerd. Spugen doe je namelijk vanuit een reflex en niet omdat je het zo gezellig vindt. En een reflex kun je niet zomaar remmen of stoppen. Soms kan medicatie helpen die bijvoorbeeld inwerkt op het braakcentrum in de hersenen. Tijdens mijn tweede zwangerschap heb ik bijvoorbeeld langdurig aan Zofran gezeten (werkzame stof Ondansetron), wat inderdaad het spugen verminderde. Maar helaas deed het nagenoeg niets tegen die allesverslindende misselijkheid. En tijdens die griep van twee weken terug was er wederom Zofran nodig om mijn lijf uit die vicieuze cirkel van overgeven te krijgen. Allemaal om een opname in het ziekenhuis vanwege uitdroging te voorkomen.

 Herstel je eigenlijk wel van HG?

Veel vrouwen die een HG zwangerschap meemaken, krijgen te maken met onbegrip tijdens hun zwangerschap. Want… ‘iedereen is wel eens misselijk tijdens de zwangerschap hoor’. Het is voor mensen die het niet van heel dichtbij mee hebben gemaakt, ook bijna niet voor te stellen hoe het voelt om HG te hebben. Maar ook nadat je bevallen bent, kun je als ex-HG-er nog te maken krijgen met onbegrip. In mijn geval: ‘hoe kun je nou last hebben van HG klachten als je niet zwanger bent…?’ Nou, omdat mijn lijf en mijn hersenen blijvend veranderd zijn door het doormaken van HG tijdens mijn zwangerschappen. En om het nog maar een keer te zeggen: dat is mooi ruk! Want daar zat ik zelf ook niet op te wachten natuurlijk. Maar ik heb er maar mee te dealen; het is nu eenmaal zo en of ik me er nu over opwindt of niet, het verandert er niet door. Dus maak ik er het beste van en bereid ik me dus altijd voor op het griepseizoen. Dat wil overigens niet zeggen dat iedereen die ooit HG heeft gehad, zo’n blijvende verandering in lijf en hersenen heeft zoals ik dat heb. Iedere HG zwangerschap is anders en dus loopt ook ieders herstel anders. Bij de een duurt het lang voor er herstel optreedt, maar vindt er wel volledig herstel plaats. En bij de ander helaas niet.

Kennis

Gelukkig is er wel veel veranderd in Nederland sinds mijn eigen zwangerschappen. Ten eerste: er is nu een kinderboek over HG in het Nederlands beschikbaar. Dat was er destijds niet toen ik zwanger was van mijn tweede en daardoor kon ik mijn eerstgeborene minder goed uitleggen wat er met zijn moeder aan de hand was. Goede reden om ‘Mama is het spuugzat!’ daarom maar zelf te schrijven en uit te brengen, zodat de HG-zwangeren van nu dit wel ter beschikking hebben. Maar daarnaast is er nu ook veel meer kennis over HG beschikbaar en over de behandeling ervan, als je het vergelijkt met 15 en 12 jaar geleden. Als bestuurslid van Stichting ZEHG (Zwangerschapsmisselijkheid En Hyperemesis Gravidarum) zet ik me daar ook al jarenlang voor in. En hoewel het soms nog steeds een gevecht is om goede zorg en behandeling te krijgen voor iemand met HG, langzaam maar zeker dringt het nut voor meer en betere, up-to-date kennis op dit gebied wel door tot het werkveld. Naast de gratis informatiepakketten die wij als stichting verstrekken aan zorgprofessionals, timmert ook verloskundige/coach/trainer Marjolein Houben aardig aan de weg. Zij geeft namelijk bijscholingen op onder andere het gebied van HG.

Bijscholing

Dit najaar woonde ik namens de stichting weer eens zo’n bijscholingsdag bij. Wat me opviel, is dat de aanwezige zorgprofessionals weliswaar nog veel voor hen nieuwe informatie hoorden, maar dat ze ook echt welwillend waren om hun doen en laten aan te passen. Aan het eind van de dag was er zoveel meer bewustzijn van dat je als zorgprofessional echt het verschil kunt maken voor een zwangere met HG. Dat er echt wel dingen zijn die je kunt doen om die zwangere een betere zwangerschapservaring te geven. En laten we heel eerlijk zijn: HG gaat er niet leuker door worden. Misselijkheid en overgeven zijn niet leuk en gaan dat ook niet worden.

De moeite waard

Wat maakt deze bijscholing nu zo de moeite waard om te volgen? Buiten het feit dat ik vind dat je als zorgprofessional op de hoogte moet zijn van de nieuwste onderzoeksresultaten en behandelmethoden, geeft deze bijscholing je nog veel meer. Marjolein vertelt met zoveel passie over HG en dat maakt dat je ook echt wil luisteren naar haar verhaal. Zelfs ik als bestuurslid, die al deze informatie natuurlijk allang kende, werd er toch weer door geraakt. Aan het begin van de dag had het merendeel van de zorgprofessionals het idee dat ze voor HG-ers eigenlijk niet zoveel konden betekenen.

Een eerstelijns verloskundige zei:

“Ik kan zo’n vrouw eigenlijk alleen maar insturen naar het ziekenhuis.”

Een andere verloskundige zei:

“Ik voel me bij HG-ers altijd zo machteloos. Wat kan ik bij deze vrouwen nou betekenen…”

Aan het eind van de dag hadden ze door alle informatie, ervaringsverhalen en opgedane kennis echter allemaal door dat een zorgprofessional wel degelijk een verschil kan maken. Door goed en empathisch te handelen, volgens de laatste inzichten en onderzoeksresultaten, kan hij of zij namelijk het verschil maken tussen een zwangerschap die wel of niet traumatiserend is voor een vrouw. Je verbetert de zwangerschapservaring en uiteindelijk werkt dat natuurlijk ook door op hoe deze vrouw het ouderschap in gaat. De hele situatie heeft natuurlijk ook effect op de baby. Al jarenlang wordt er gesproken over het project ‘Kansrijke Start’. Door deze bijscholing te volgen en je manier van denken en werken op sommige punten aan te passen, maak jij deze kansrijke start mogelijk! En als dat je nog niet voldoende overtuigt van het nut van deze bijscholing… je krijgt er ook nog eens 6 punten Cat. A voor, een heerlijke lunch en een heel gezellige, ontspannen dag voor terug. De eerstvolgende bijscholing staat gepland op donderdag 6 juni 2024 in Castricum. Dus… gewoon doen!